ΚΕΡΑΤΟΚΩΝΟΣ
Ο κερατόκωνος είναι μια μη-φλεγμονώδης, συνήθως αργής προόδου οφθαλμολογική διαταραχή όπου ο κερατοειδής χιτώνας του ματιού (ο εξωτερικός διαφανής ιστός/το παράθυρο του ματιού) λεπταίνει σταδιακά ενώ το φυσιολογικό του σφαιρικό σχήμα προοδευτικά μεταβάλλεται σε κωνικό. Αυτή η παραμόρφωση δεν είναι φυσιολογική και επειδή ο κερατοειδής χιτώνας είναι υπεύθυνος για την διάθλαση του μεγαλύτερου μέρους του φωτός που εισέρχεται στο μάτι, ένας κερατοειδής που έχει μη φυσιολογικό σχήμα συνήθως πάσχει από μεγάλα διαθλαστικά σφάλματα και ιδιαίτερα υψηλά ανώμαλο αστιγματισμό.
Ο κερατόκωνος είναι μια μη-φλεγμονώδης, συνήθως αργής προόδου οφθαλμολογική διαταραχή όπου ο κερατοειδής χιτώνας του ματιού (ο εξωτερικός διαφανής ιστός/το παράθυρο του ματιού) λεπταίνει σταδιακά ενώ το φυσιολογικό του σφαιρικό σχήμα προοδευτικά μεταβάλλεται σε κωνικό. Αυτή η παραμόρφωση δεν είναι φυσιολογική και επειδή ο κερατοειδής χιτώνας είναι υπεύθυνος για την διάθλαση του μεγαλύτερου μέρους του φωτός που εισέρχεται στο μάτι, ένας κερατοειδής που έχει μη φυσιολογικό σχήμα συνήθως πάσχει από μεγάλα διαθλαστικά σφάλματα και ιδιαίτερα υψηλά ανώμαλο αστιγματισμό. Ως εκ τούτου ένας κερατοειδής που παρουσιάζει κερατόκωνο προκαλεί θαμπή και στρεβλωμένη όραση. Ο κερατόκωνος μπορεί να επηρεάσει το ένα ή και τα δύο μάτια και τείνει να προχωρεί λιγότερο και με πιο αργό ρυθμό αν παρουσιαστεί μετά την ηλικία των 25. Ωστόσο, μπορεί να εμφανιστεί κατά την εφηβεία και η έγκαιρη αντιμετώπισή του είναι πολύ σημαντική. Ο κερατόκωνος είναι η πιο συχνά παρατηρηθείσα εκτασία του κερατοειδούς με επιπολασμό 1 στα 1000. Αυτός ο αριθμός θεωρείται πολύ ψηλότερος στην περιοχή μας, δηλαδή στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η αιτία όλων των εκτασιών του κερατοειδούς δεν είναι στην πραγματικότητα γνωστή, ακόμη και αν υπάρχει μετά βεβαιότητας μια γενετική προδιάθεση για την κληρονομικότητά τους.
Σε μέτρια ή προχωρημένα περιστατικά κερατόκωνου, αυτή η στρεβλωμένη όραση δεν μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά αλλά μόνο με εξειδικευμένους φακούς επαφής. Η μεταμόσχευση κερατοειδούς ή κερατοπλαστική είναι μια μεγάλη οφθαλμολογική χειρουργική επέμβαση όπου μεταμοσχεύεται ιστός κερατοειδούς από δότη στο κεντρικό τμήμα του κερατοειδούς του ασθενή. Έμπειροι χειρουργοί συμφωνούν ότι η μεταμόσχευση κερατοειδούς πρέπει να προσφέρεται ως έσχατη λύση στους ασθενείς και μόνο αν όλα τα άλλα έχουν αποτύχει στο να παρέχουν επαρκή και άνετη όραση. Ο λόγος είναι ότι η μεταμόσχευση κερατοειδούς δεν θα εξαφανίσει όλα τα προβλήματα και το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα επαναφέρει τον ασθενή ακριβώς στην κατάσταση που αυτός βρισκόταν προ του κερατοκώνου. Ακόμη και αν οι μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς αναμφίβολα σε πολλές περιπτώσεις σώζουν την όραση, η αντιμετώπιση του κερατόκωνου με έμπειρη εξειδικευμένη εφαρμογή φακών επαφής θα πρέπει να αποτελεί την πρώτη επιλογή για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Υπάρχουν τρομερές εξελίξεις στην εφαρμογή φακών επαφής σε ασθενείς με κερατόκωνο και ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφτεί έναν έμπειρο οπτομέτρη ο οποίος έχει εργαστεί στον τομέα της αντιμετώπισης αυτών των περιστατικών προτού καταλήξει στο χειρουργείο για μεταμόσχευση. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε στο Οφθαλμολογικό Νοσοκομείο Moorfields του Λονδίνου, περίπου 30 ως 50% των μεταμοσχευμένων ασθενών εξακολουθούν να χρειάζονται εξειδικευμένη εφαρμογή φακών επαφής μετεγχειρητικά (παρακαλούμε όπως συμβουλευτείτε την ειδική σελίδα σχετικά με την εφαρμογή φακών επαφής μετά από μεταμόσχευση).
Μετά από προσεκτική εξέταση και ανάλογα με το κωνικό σχήμα του κερατοειδούς σας (κώνος τύπου θηλής, κώνος οβάλ ή σφαιροειδής κώνος) καθώς και το στάδιο του κερατόκωνού σας (ήπιο, μέτριο ή σοβαρό), ο οπτομέτρης σας θα αποφασίσει ποια από τις ακόλουθες λύσεις εξειδικευμένων φακών επαφής για κερατόκωνο είναι πιο κατάλληλη για σας:
- Μικρής έως μέτριας διαμέτρου κερατοκωνικοί φακοί επαφής σε αεροδιαπερατά υλικά
- Υλικά μαλακών φακών που κατασκευάζονται ειδικά για τον κερατόκωνο
- Υβριδικοί κερατοκωνικοί σχεδιασμοί φακών με αεροδιαπερατή κεντρική ζώνη την οποία περιβάλλει ένας μαλακός δακτύλιος (‘φούστα’) γύρω από την περίμετρό της
- Σύστημα φακών επαφής “piggyback” που συνδυάζει ένα ημίσκληρο φακό πάνω από ένα μαλακό φακό ο οποίος μπορεί να είναι ένας ημερήσιος μαλακός φακός επαφής ή ένας μηνιαίος μαλακός φακός χωρίς καμία διόρθωση. Ο μαλακός φακός χρησιμοποιείται καθαρά και μόνο για να προσφέρει μεγαλύτερη άνεση
- Μεγαλύτερης διαμέτρου ημίσκληροι φακοί ειδικά σχεδιασμένοι για τον κερατόκωνο
- Μίνι σκληρικοί φακοί που διατίθενται επίσης σε αεροδιαπερατά υλικά (αυτοί οι φακοί είναι μεγαλύτεροι σε διάμετρο από την επιλογή 1 και 5) και μπορεί να φθάσουν σε διάμετρο μέχρι 15 χιλιοστών), όπου η περιφέρειά τους ακουμπά στο σκληρό χιτώνα του ματιού δηλαδή το λευκό μέρος του ματιού.
Παρακαλώ ΜΗΝ τρίβετε τα μάτια σας υπό οποιαδήποτε περίσταση αν έχετε διαγνωστεί με κερατόκωνο. Είτε χρησιμοποιείτε φακούς επαφής είτε όχι, είτε ο κερατόκωνος είναι ήπιας, μέτριας ή προχωρημένης μορφής, μην το κάνετε! Είναι γενικά αναγνωρισμένο από οφθαλμίατρους και οπτομέτρες ότι το τρίψιμο του κερατοειδούς μπορεί στην ουσία να επιδεινώσει την κατάστασή σας και να προκαλέσει περαιτέρω ουλή στους λεπτούς κερατοειδείς.
- Παρακαλώ ΜΗΝ τρίβετε τα μάτια σας υπό οποιαδήποτε περίσταση αν έχετε διαγνωστεί με κερατόκωνο. Είτε χρησιμοποιείτε φακούς επαφής είτε όχι, είτε ο κερατόκωνος είναι ήπιας, μέτριας ή προχωρημένης μορφής, μην το κάνετε! Είναι γενικά αναγνωρισμένο από οφθαλμίατρους και οπτομέτρες ότι το τρίψιμο του κερατοειδούς μπορεί στην ουσία να επιδεινώσει την κατάστασή σας και να προκαλέσει περαιτέρω ουλή στους λεπτούς κερατοειδείς. Οι περισσότεροι ασθενείς με κερατόκωνο υποφέρουν επίσης και από οφθαλμικές αλλεργίες και ο οφθαλμίατρος θα πρέπει να προσδιορίσει αρχικά τον λόγο πρόκλησης του κνησμού. Η χειρότερη στιγμή της ημέρας σύμφωνα με τους ασθενείς με κερατόκωνο είναι σαφώς αμέσως μετά την αφαίρεση των φακών επαφής τους. Προσπαθήστε λοιπόν να τρίβετε την περιοχή γύρω από τα μάτια αν πρέπει να το κάνετε, αλλά ΜΗΝ τρίψετε τον κερατοειδή. Μπορείτε αντί αυτού να έχετε κοντά σας μια κρύα κομπρέσα που θα σας προσφέρει ανακούφιση και να τη χρησιμοποιείτε για λίγα λεπτά καθώς ξεκουράζεστε, τοποθετώντας την πάνω στα κλειστά σας μάτια κάθε φορά που αφαιρείτε τους φακούς επαφής σας.
- Αν είστε νέο και δραστήριο άτομο και μόλις έχετε διαγνωστεί με κερατόκωνο, μην απελπίζεστε και προσπαθήστε να μη ανησυχείτε πάρα πολύ. Υπάρχουν πολλές λύσεις. Απλά σκεφτείτε ότι λόγω του κερατόκωνου, μάλλον σημαίνει ότι θα φοράτε ένα ειδικό είδος φακών επαφής σε σύγκριση με άλλους φίλους σας που ήδη φοράνε φακούς επαφής.
- Αν έχετε κερατόκωνο και ήδη φοράτε φακούς επαφής, συνεχίστε τις επισκέψεις παρακολούθησης των φακών επαφής σας αν η όρασή σας είναι καλή και ακόμη και αν αισθάνεστε άνετα με τους φακούς σας για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Είναι σημαντικό να ελέγχεται η υγεία του κερατοειδούς σας, η κατάσταση και η εφαρμογή των φακών επαφής σας τουλάχιστον μια φορά κάθε έξι μήνες εκτός και αν ο οπτομέτρης σας, σας συμβουλέψει διαφορετικά.
- Φροντίστε καλά τους φακούς επαφής σας. Το καθάρισμα και η φροντίδα των φακών είναι εξίσου σημαντικά με τη φροντίδα των ματιών σας. Πρέπει να τους καθαρίζετε κάθε βράδυ πριν τους βάλετε στη θήκη τους και να μη χρησιμοποιείτε ποτέ νερό της βρύσης για να τους ξεπλύνετε (μόνο αποστειρωμένο φυσιολογικό ορό). Πρέπει να χρησιμοποιείτε μόνο τα σωστά διαλύματα για τον τύπο των φακών επαφής που χρησιμοποιείτε και να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί αν οι φακοί σας είναι κατασκευασμένοι από ημίσκληρα (αεροδιαπερατά) υλικά. Να χρησιμοποιείτε μόνο καθαριστικό και διάλυμα συντήρησης τα οποία είναι κατασκευασμένα ειδικά για αυτά τα ημίσκληρα υλικά (rigid gas permeable) και όχι διαλύματα στα οποία απλά αναγράφεται πάνω η οδηγία ότι είναι ‘κατάλληλα για όλα τα είδη των φακών επαφής’.
Άλλες εκτασίες του κερατοειδούς:
Keratoglobus
Η διαταραχή αυτή είναι μια σπάνια μη-φλεγμονώδης διαταραχή λέπτυνσης του κερατοειδούς που χαρακτηρίζεται από γενικευμένη σταδιακή λέπτυνση και σφαιροειδή προεξοχή του κερατοειδούς. Μπορεί να είναι κληρονομική και αν υπάρχει εκ γενετής είναι πάντοτε αμφοτερόπλευρη. Ο εκ γενετής Keratoglobus έχει συσχετιστεί με συστημικές διαταραχές του συνδετικού ιστού όπως είναι το σύνδρομo Marfan’s. Οι επίκτητες μορφές keratoglobus έχουν περιγραφεί σε συνδυασμό με άλλες παθολογίες του ματιού όπως η χρόνια περιφερική βλεφαρίτιδα και η θυρεοειδή οφθαλμοπάθεια. Η ακριβής αιτιολογία και η γενετική κληρονομικότητα της πάθησης αυτής εξακολουθούν να μην είναι πλήρως κατανοητές. Η κλινική παρουσίαση keratoglobus χαρακτηρίζεται από προοδευτική ευθραυστότητα του κερατοειδούς λόγω ακραίας λέπτυνσης.
Περιφερική Εκφύλιση (λέπτυνση) Κερατοειδούς – Pellucid Marginal Degeneration (PMD)
Η περιφερική εκφύλιση κερατοειδούς (λέπτυνση κερατοειδούς) είναι η δεύτερη επικρατέστερη πάθηση μετά τον Κερατόκωνο, η οποία προκαλεί αργή σαφή αμφοτερόπλευρη λέπτυνση του κερατοειδούς που οδηγεί σε επιδείνωση της όρασης καθώς παραμορφώνεται ο κερατοειδής. Η λέπτυνση επηρεάζει την κατώτερη και περιφερική περιοχή του κερατοειδούς ενώ το πάχος της κεντρικής ζώνης του κερατοειδούς παραμένει φυσιολογικό. Η κατώτερη περιφερική λέπτυνση του κερατοειδούς παρατηρείται χαρακτηριστικά στις θέσεις 4 και 8 των δεικτών του ρολογιού.